پول چیست؟

پول باعث می شود دنیا به دور خود بگردد. اقتصادها به تبادل پول محصولات و خدمات متکی هستند. مردم به اعتبار حکومت و تولید ناخالص داخلی، ارز چاپ شده را برای مبادله معتبر می‌دانند. به تبع آن، هر چه از اعتبار و اقتدار حکومت حاکم بر کشور نزد مردم کم شود یا تولید ناخالص داخلی پایین بیاید، به رسمیت شناخته شدن و معتبر دانستن پول نزد مردم کاهش می‌یابد و از کارایی پول به عنوان وسیله مبادله کم می‌شود. پول به عنوان شیوه ای یکسان برای اندازه گیری ارزش کالاها و خدمات، جایگزین معاملات پایاپای شده است. ارز فیات از برداشت مردم ارزش می‌گیرد و این برداشت پایه‌ای برای ایجاد پول است. در این مطلب به این نکته میپردازیم که اساسا پول چیست؟ انواع و اقسام پول و همچنین چگونگی سنجش پول را بررسی می‌کنیم.

 

پول چیست؟

---

---

• پول وسیله دادوستد

پول باعث می شود دنیا به دور خود بگردد. قبل از توسعه پول چندوجهی امروزی، مردم برای به دست آوردن کالاها و خدمات مورد نیاز خود مبادله کالا به کالا(تهاتر) می‌کردند. یعنی مردم هرکدام کالایی داشتند و ان را با کالای مورد نیاز خود مبادله می‌کردند. با این حال، اشکال اولیه تهاتر، قابلیت انتقال و تقسیم‌پذیری را فراهم نمی‌کرد و این باعث ناکارامدی تجارت می‌شد.

به عنوان مثال، اگر کسی گاو داشته باشد اما به موز احتیاج داشته باشد، باید شخصی را پیدا کند که نه تنها موز داشته باشد بلکه میل به گوشت نیز داشته باشد. تصورکنید چه می‌شود اگر آن شخص کسی را پیدا کند که نیاز به گوشت داشته باشد اما موز ندارد و فقط می‌تواند سیب‌زمینی را عرضه کند؟ برای تهیه گوشت، آن شخص باید شخصی را پیدا کند که موز داشته باشد و سیب زمینی می‌خواهد و غیره.

عدم امکان انتقال و تقسیم‌پذیری سیستم تهاتری خسته کننده، گیج کننده و ناکارآمد است اما اینجا جایی نیست که مشکلات پایان یابد؛ حتی اگر صاحب گاو کسی را پیدا کند که بتواند گوشت را با موز را مبادله کند، ممکن است یک دسته موز را به عنوان یک گاو کامل در نظر نگیرد. چنین تجارتی نیاز به توافق و ابداع روشی برای تعیین میزان موز در برابر گوشت گاو داشت.

پول‌کالا این مشکلات را حل کرد. پول‌کالا نوعی کالاست که به عنوان ارز عمل می‌کند. به عنوان مثال، در قرن ۱۷ و اوایل قرن ۱۸، استعمارگران آمریکایی در معاملات از نوارهای بید و ذرت خشک استفاده می‌کردند. این کالاها با در نظر گرفتن ارزش‌های پذیرفته شده عمومی، برای خرید و فروش چیزهای دیگر مورد استفاده قرار گرفتند.کالاهایی که برای تجارت مورد استفاده قرار می‌گرفت دارای خصوصیات خاصی بود:

1. ماندگار بودند.
2. قابل حمل بودند.
3. به راحتی ذخیره می شدند.
4. مورد استقبال گسترده قرار می گرفتند و بنابراین ارزشمند بودند.

نمونه دیگر و پیشرفته‌تر پول‌کالا، فلزهای گرانبها مانند طلا است. قرن‌هاست که طلا به عنوان پشتوانه حواله‌های کاغذی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این دهه ۱۹۷۰ دلار امریکا به عنوان ارز جهانی قرار گرفت. این بدان معنی بود که دولت‌های خارجی توانستند دلارهای خود را بگیرند و آنها را با نرخ مشخصی از طلا با صندوق ذخیره فدرال رزرو ارز مبادله کنند.

نکته جالب اینجاست که بر خلاف قلاب‌های بید و ذرت خشک شده(که به ترتیب می توان از آن برای لباس و غذا استفاده کرد)، طلا صرفاً با ارزش است زیرا مردم آن را می‌خواهند و این لزوماً مفید نیست. شما نمی توانید طلا بخورید، باعث گرمی شما در شب نمی شود، اما اکثر مردم فکر می‌کنند طلا زیبا است و می‌دانند که دیگران نیز همینطور فکر می‌کنند و طلا را زیبا می‌دانند. بنابراین، طلا چیزی است که ارزش دارد. بنابراین طلا به عنوان یک نشانه فیزیکی از ثروت مبتنی بر برداشت مردم است.

در نتیجه: این رابطه بین پول و طلا بینشی در مورد چگونگی کسب ارزش از ارزش خود (به عنوان بازنمایی از یک چیز ارزشمند) را فراهم می کند. بیت کوین چرا ارزش دارد؟

---

• برداشت‌ها همه چیز را ایجاد می کنند

نوع دوم پول، ارز فیات است که نیازی به پشتوانه فیزیکی(مانند طلا) ندارد. در عوض، ارز فیات توسعه یافت زیرا طلا یک منبع کمیاب بود و اقتصادهایی با سرعت درحال رشد بودند همیشه نمی‌توانستند به اندازه کافی برای تأمین نیازهای ارزی خود از طلا استفاده کنند.برای یک اقتصاد پررونق، نیاز به طلا به عنوان پشتوانه ارزش پول بسیار ناکارآمد است، به خصوص وقتی ارزش آن واقعاً توسط برداشت مردم ایجاد شود.

ارز فیات از برداشت مردم ارزش می‌گیرد و این برداشت پایه‌ای برای ایجاد پول است. اقتصادی که رو به رشد است موفق به تولید چیزهای دیگری می‌شود که برای خودش و سایر اقتصادها با ارزش است. هرچه اقتصاد یک کشور قوی‌تر باشد، ارز فیات آن نیز رشد می‌کند و برعکس. با این حال، برداشت و درک مردم باید توسط اقتصادی پشتیبانی شود که بتواند محصولات و خدمات مورد نظر مردم را تولید کند.

---

برای مطالعه:

بیت کوین چرا ارزش دارد؟ چرا از بیت کوین استفاده می‌کنیم؟

---

به عنوان مثال، در سال ۱۹۷۱، دلار آمریکا از استاندارد طلا خارج شد – دلار دیگر با استاندارد طلا پشتبانی نمی‌شد . سلامت اقتصاد ایالات متحده از ارزش دلار حمایت می‌کرد. اگر اقتصاد امریکا پس‌رفت کند، ارزش دلار آمریکا هم از طریق تورم و هم در سطح بین‌المللی از طریق نرخ تبدیل دلار کاهش می یابد. رکود اقتصاد ایالات متحده آمریکا جهان را در یک دوره تاریک مالی فرو می‌برد، بنابراین بسیاری از کشورها، ‌شرکت‌های بزرگ و نهادهای دیگر تصمیمات اقتصادی خود را به نحوی میگیرند تا به اقتصاد امریگا لطمه‌ای نرسد.(لینک مقاله)

امروزه، ارزش ارز فیات (نه تنها دلار، بلکه بیشتر ارزها) صرفاً با قدرت خرید آن سنجیده می‌شود، همانطور که از تورم مشخص می شود. به همین دلیل صرفاً چاپ ارز فیات ثروت برای یک کشور ایجاد نخواهد کرد. ارزش پول درواقع با نوعی تعامل همیشگی بین چیزهای واقعی، ملموس، مورد نیاز ما و ایمان انتزاعی ما به آنچه ارزش دارد، ایجاد می شود. پول بسیار ارزشمند است زیرا ما آن را می خواهیم، اما ما فقط آن را می خواهیم چون می‌توانیم با پول، یک محصول یا خدمات مطلوب را برای خود بدست آوریم.

چگونکی سنجش پول

شاید بپرسید چه مقدار پول و به چه شکلهایی وجود دارد؟ پول به سه دسته تقسیم می‌شود تا قابل اندازه‌گیری و تشخیص باشد:

• M1-پول فعال

این دسته از پول شامل تمام شکل‌های فیزیکی سکه و ارز است. سپرده‌های تقاضا، سایر سپرده‌های جاری و حساب قابل برداشت و چک‌های مسافرتی از این دسته هستند. M1 بخش نقد پول است زیرا حاوی ارز و دارایی است که نقد است و یا می‌توان آنها را به سرعت تبدیل به نقدینگی کرد. این دسته از پول باریکترین این سه مورد است و در واقع پولی است که برای خرید وسایل و انجام پرداخت استفاده می شود.

• M2-پول فعال+پول نزدیک

دسته دوم شامل تمام عناصر M1 و همجنین “پول نزدیک” می شود. M1 شامل سپرده های نقدی و چک می‌باشد در حالی که پول نزدیک به سپرده‌های پس انداز، اوراق بهادار بازار پول، صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و سایر سپرده‌های زمانی اشاره دارد. این دارایی ها نسبت به M1 کم نقص‌تر هستند ولی به اندازه M1 قابل مبادله مناسب نیستند. اما می‌توانند به سرعت به سپرده‌های نقدی یا چک‌های سپرده تبدیل شوند

• M3-تمام پول

تمام پول-M3 معیاری برای تأمین پول است که شامل M2 و همچنین سپردههای طولانی مدت، وجوه بازار پول سازمانی ، موافقت‌نامه‌های خرید مجدد کوتاه مدت و دارایی‌های نقدی بزرگتر است. M3 وسیع ترین کلاس پول است. M3 تمام پول‌های یافت شده در تعریف M2 را ترکیب می کند و شامل دارایی‌هایی است که نسبت به سایر مؤلفه‌های تأمین پول نقدینگی کمتری دارند و بیشتر با منابع مالی موسسات مالی و شرکت‌های بزرگت ارتباط دارند.

با اضافه کردن این سه دسته در کنار هم ، به عرضه پول یک کشور یا کل مبلغ پول در یک اقتصاد می رسیم.

پول فعال : دسته M1 شامل چیزی است که به عنوان پول فعال شناخته می شود؛ M1درواقع کل ارزش سکه و ارز کاغذی در گردش را شامل می‌شود. میزان پول فعال به صورت فصلی، ماهانه، هفتگی و روزانه در نوسان است. در کشورهای مختلف ، بانک‌های مرکزی مقداری ارز(فیات) جدیدی را برای سازمانهای مالی نظیر بانک‌ها و وزارت اقتصاد توزیع می کنند. بانک‌ها به مشتریان وام می دهند، که پس از انتشار فعال، پول فعال می شود.

پول فعال متغیر است تقاضای متغیر برای وجه نقد برابر است با کل پول فعال در حال نوسان. به عنوان مثال، بازاریان به طور معمول چک‌های نقدی خود را برای اخر ماه صادر می‌کنند یا از دستگاه‌های خودپرداز خارج می‌کنند، بنابراین در روز پنج‌شنبه بیشتر از روز یک‌شنبه، پول نقدی فعال است. مثال دیگر از تقاضای متغیر، تقاضای عمومی برای پول نقد در قبل از عید نوروز افزایش می‌یابد.

---

پول چگونه ایجاد می‌شود؟

---

تا اینجا به این موضوع پرداختیم که چگونه پول ارزش خود را بدست می‌اورد و درواقع پول بازنمایی از ارزش درک شده از اقتصاد را شکل می‌دهد. اما عامل مهم دیگر در مورد پول و اقتصاد این است که چگونه یک بانک مرکزی یک کشور (بانک مرکزی و وزارت اقتصاد در ایران ) می‌تواند عرضه پول را تحت تأثیر و دستکاری قرار دهد. دولت‌ها می‌توانند با کمک بانک مرکزی برای تقویت فعالیت‌های اقتصادی با چاپ پول، مقدار ارز در گردش را افزایش دهند.

راه دیگر برای افزایش حجم ارز، خرید اوراق بهادار با درآمد ثابت دولت، در بازار است. وقتی بانک مرکزی این اوراق بهادار دولتی را خریداری می‌کند، ارز را به بازار و به طور موثر در اختیار عموم قرار می دهد. چگونه یک بانک مرکزی این هزینه را پرداخت می‌کند؟ بانک مرکزی پول را ایجاد می‌کند و آن را به کسانی که اوراق بهادار می‌فروشند، منتقل می کند۸. در عوض، صندوق بین المللی پول می‌تواند نرخ بهره را پایین بیاورد و به بانک‌ها اجازه می دهد وام یا اعتبار کم هزینه خود را گسترش دهند؛ پدیده‌ای معروف به پول ارزان برای تشویق مشاغل و افراد به وام گرفتن و هزینه کردن.

عرضه پول می‌تواند به تورم منجر شود. در حالت کلی برای کاهش تورم و کم کردن عرضه پول بانک مرکزی برعکس عمل کرده و اوراق بهادار دولتی را به فروش می رساند. پولی که خریدار به بانک مرکزی پرداخت می کند، اساساً از گردش خارج می شود.

توجه: به یاد داشته باشید یک بانک مرکزی نمی‌تواند ارز فیات را بیش‌ازحد چاپ کند. اگر ارز زیادی عرضه شود، ارزش آن ارز مطابق با قانون عرضه و تقاضا کاهش می یابد. تا زمانی که مردم به پول اعتماد داشته باشند، یک بانک مرکزی می‌تواند بیشتر آن را صادر کند. اما اگر بانک مرکزی پول زیادی را صادر کند، ارزش آن پایین می رود، مانند هر چیزی که میزان بیشتری از تقاضا داشته باشد. بنابراین بانک مرکزی نمی‌تواند به سادگی همانطور که می‌خواهد ارز چاپ کند.

---

سخن پایانی:

 

پول‌کالایی، سکه‌های فلزی گران‌بها، حواله‌های کاغذی، پول کاغذی، ارزهای فیات، و رمزارزها نظیر بیتکوین، اتریوم همه و همه شکل‌های مختلف پول هستند. پول روز به روز تغییر کرده است، اما عملکرد اصلی آن به هیچ وجه تغییر نکرده است. پول صرفنظر از اینکه چه شکلی دارد به ما قدرت تهیه کالاها و خدمات را می‌دهد و به اقتصاد اجازه می‌دهد تا رشد کند؛ زیرا تجارت و معاملات با سرعت بیشتری می‌تواند انجام شود.

---